เอเตสํเยว ทานานนฺติ เอเตสํเยว อธมฺมิกานํ ทานานํฯ สงฺฆสฺส นินฺนนฺติ สงฺฆสฺส นตํ, นามิตํ วา ลาภนฺติ สมฺพนฺโธฯ สงฺฆสฺส นมติ, นามิยตีติ วา นินฺนํฯ เตสํเยวาติ เตสํเยว ติณฺณํ ธมฺมิกทานานํฯ ตโย ตโย ทานปฏิคฺคหปริโภเค สมฺปิณฺเฑตฺวา นวโก คเหตพฺโพฯ ตตฺเถวาติ สมถกฺขนฺธเก เอวฯ โอวาทวคฺคสฺสาติ ภิกฺขุโนวาทวคฺคสฺสฯ ตตฺเถวาติ โอวาทวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท เอวฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ นวเกสุฯ

อิติ นวกวารวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

เอกุตฺตริกนโย ทสกวารวณฺณนา

[330] ทสเกสุ อฏฺฐาเน วา ปนาติ อการเณ วา ปนฯ ตตฺถาติ นวเกสุฯ ‘‘นตฺถิ ทินฺนนฺติอาทิวเสนา’’ติ อาทิสทฺเทน ‘‘นตฺถิ ยิฏฺฐํ นตฺถิ หุต’’นฺติอาทโย (ธ. ส. 1221; ม. นิ. 94.225; 3.91, 116; สํ. นิ. 3.210; อ. นิ. 10.176) นว นตฺถิกา สงฺคเหตพฺพาฯ ‘‘สสฺสโต โลโกติ อาทิวเสนา’’ติอาทิสทฺเทน (ที. นิ. 1.31; ม. นิ. 1.269) ‘‘อสสฺสโต โลโก’’ติอาทโย (ม. นิ. 1.269) นว อนฺตคฺคาหิเก สงฺคณฺหาติฯ วิปรีตา สมฺมตฺตาติ ทสหิ มิจฺฉตฺเตหิ วิปรีตา ทส สมฺมตฺตา สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ สมฺมาญาณํ สมฺมาวิมุตฺตีติฯ

ทส อาทีนวา นิทฺทิฏฺฐาติ สมฺพนฺโธฯ อุนฺทูรกฺขายิตนฺติ มูสิเกน ขาทิตํฯ เอตฺถ หิ เขธาตุ ขาทนตฺโถ โหติฯ อคฺคิทฑฺฒนฺติ อคฺคินา ทฑฺฒํฯ เอเตสูติ เอเตสุ ทสสุ ปํสุกูเลสุฯ อุทกสาฏิกํ วา สํกจฺจิกํ วาติ ภิกฺขุนีนํ อุทกสาฏิกํ วา สํกจฺจิกํ วาฯ เอตฺถ วาสทฺโท อนิยมวิกปฺปตฺโถฯ

ปณฺณสนฺถาโร ติณสนฺถาเรน สงฺคหิโตฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ ทสเกสุฯ

อิติ ทสกวารวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

เอกุตฺตริกนโย เอกาทสกวารวณฺณนา

[331] เอกาทสเกสุ ติณปาทุกาติ มุญฺชปพฺพเชหิ อวเสสา ติณมยปาทุกาฯ กฏฺฐปาทุกสงฺคหเมวาติ กฏฺฐปาทุเก สงฺคหํ เอวฯ ตมฺพโลหมเยน วา ทารุมเยน วาติ วาสทฺโท อนิยมวิกปฺปตฺโถฯ ‘‘นสิ อนิมิตฺตา’’ติอาทโย ภิกฺขุนิกฺขนฺธเก (จูฬว. 423) นิทฺทิฏฺฐาฯ เต สพฺเพติ สพฺเพ เต คณฺฐิกวิธาฯ นคฺเคนาติ อเจลเกนฯ เต สพฺเพติ สพฺเพ เต อวนฺทิยปุคฺคลาฯ ปุพฺเพติ ทสเกฯ กมฺมวคฺเคติ อวสาเน กมฺมวคฺเคฯ

โส ภิกฺขุ ยํ น นิคจฺเฉยฺย, เอตํ น นิคตํ อฏฺฐานํ อนวกาโสติ โยชนาฯ เอวญฺหิ สติ ยํสทฺโท กิริยาปรามสโน โหติ, อถ วา ยํ เยน การเณน น นิคจฺเฉยฺย, เอตํ การณํ อฏฺฐานนฺติ โยชนาฯ อนธิคตํ สมาธินฺติ โยชนาฯ สทฺธมฺมาสฺสาติ สทฺธมฺมา อสฺสฯ อสฺส อกฺโกสกปริภาสกสฺส ภิกฺขุสฺส สทฺธมฺมา น โวทายนฺติ น ปริโยทเปนฺตีติ อตฺโถฯ โรคาตงฺกนฺติ โรคสงฺขาตํ อาตงฺกํฯ นิรยํ อุปปชฺชตีติ นิรยมฺหิ อุปปชฺชติฯ ‘‘อุปปชฺชตี’’ติ เอตฺถ อุปอิติ กมฺมปฺปวจนียอุปสคฺเคน ยุตฺตตฺตา ‘‘นิรย’’นฺติ เอตฺถ ภุมฺมตฺเถ อุปโยควจนํ ทฏฺฐพฺพํฯ เอตฺถ เอตสฺมิํ องฺคุตฺตรปาฬิยํ (อ. นิ. 11.6)ฯ

อาเสวิตายาติ เอตฺถ อาตฺยูปสคฺโค อาทิกมฺมตฺโถติ อาห ‘‘อาทิโต ปฏฺฐาย เสวิตายา’’ติฯ ‘‘นิปฺผาทิตายา’’ติอิมินา ภาวิตายาติ เอตฺถ ภูสทฺโท สตฺตตฺโถติ ทสฺเสติ, ‘‘วฑฺฒิตายา’’ติ อิมินา วฑฺฒนตฺโถติ ทสฺเสติฯ พหุลีกตายาติ เอตฺถ พหุลํ นาม อตฺถโต ปุนปฺปุนนฺติ อาห ‘‘ปุนปฺปุนํ กตายา’’ติฯ สุยุตฺตยานสทิสายาติ สุฏฺฐุ ยุตฺเตน ยาเนน สทิสายฯ อิมินา ยานีกตายาติ เอตฺถ น ยํกิญฺจิ ยานํ วิย กตํ โหติ, อถ โข อิจฺฉิติจฺฉิตกฺขเณ อาโรหนียตฺตา สุยุตฺตยานํ วิย กตํ โหตีติ ทสฺเสติฯ ยถา กริยมาเน ปติฏฺฐา โหตีติ โยชนาฯ วตฺถุกตายาติ เอตฺถ วตฺถุสทฺโท ปติฏฺฐตฺโถติ ทสฺเสติฯ